آدرس IPv6 چیست؟ چگونه از IPv6 استفاده کنیم؟

آیا میدانستید 40٪ از کاربران اینترنت از پروتکل IPv6 استفاده میکنند؟ این پروتکل بهعنوان راهحلی برای مشکلات IPv4 ایجاد شد تا رشد سریع اینترنت را جبران کند. ما در این مقاله به سوال «IPv6 چیست؟» پاسخ میدهیم، مزایا و چالشهای استفاده از آن و تفاوتهای IPv6 با IPv4 را بهطور خلاصه بررسی میکنیم. اگر شما نیز قصد دارید همگام با کشورهای صنعتی از پروتکل جدید اینترنت IPv6 بهرهمند شوید، مطالعه این مقاله را از دست ندهید.
IPv6 چیست؟ یک راهنمای جامع درباره چیستی آدرس IPv6
آدرس IPv6 یا (Internet Protocol version 6) جدیدترین نسخه پروتکل اینترنت است که برای جایگزینی IPv4 طراحی شده است. این پروتکل، هسته اصلی سیستم آدرسدهی در اینترنت محسوب میشود و امکان شناسایی و برقراری ارتباط میان دستگاههای متصل به شبکه را فراهم میکند. باتوجهبه محدودیتهای IPv4 و رشد سریع اینترنت، IPv6 راهحلی برای رفع کمبود آدرسهای اینترنتی ارائه میدهد.
چرا به IPv6 نیاز داریم؟ راهحلی برای رشد سریع اینترنت
پروتکل IPv4 از یک سیستم آدرسدهی 32 بیتی استفاده میکند که حداکثر 4.3 میلیارد آدرس منحصربهفرد را در اختیار کاربران قرار میدهد. با رشد اینترنت و ظهور دستگاههای متصل به شبکه مانند تلفنهای همراه، رایانهها، وسایل هوشمند و اینترنت اشیا (IoT)، تعداد آدرسهای IPv4 درحالحاضر تمام شده است!
برای رفع این مشکل پروتکل IPv6 از سیستم آدرسدهی 128 بیتی استفاده میکند که تعداد بسیار زیادی آدرس منحصربهفرد تولید میکند (حدود 340 تریلیون تریلیون تریلیون آدرس!). این مقدار معادل آدرس منحصربهفرد برای هر دستگاه در کره زمین خواهد بود.
تفاوت IPv4 و IPv6 چیست؟ تفاوتهای کلیدی دو پروتکل اینترنت
مهمترین تفاوت IPv4 با IPv6 در نوع ساختار آدرس آنهاست. همین تفاوت باعث رفع محدودیت آدرسهای اینترنتی میشود. در جدول زیر میتوانید سایر تفاوتهای IPv4 با IPv6 را مشاهده کنید:
ویژگی | IPv4 | IPv6 |
طول آدرس | 32 بیت | 128 بیت |
نمایش آدرس | دهدهی، مانند: 192.168.1.1 | هگزادسیمال، مانند: 2001:db8::1 |
تعداد آدرسها | حدود 4.3 میلیارد | 340 تریلیون تریلیون تریلیون |
امنیت | بدون IPsec بهصورت پیشفرض | IPsec داخلی برای رمزنگاری و امنیت بیشتر |
پشتیبانی از NAT | نیاز به NAT برای کمبود آدرسها | نیازی به NAT نیست |
عملکرد در IoT و 5G | محدودیت در اتصال تعداد زیاد دستگاهها | پشتیبانی بهینه برای IoT و 5G |
مدیریت IPها در پروتکل IPv4 به کمک سرور DHCP انجام میشود. استفاده از DHCP نیازمند کسب دانش و آموزش کافی است. بااینحال پروتکل IPv6 پیچیدگیهای استفاده از IPv4 را نداشته و در عین حال امنیت بالاتری دارد.

مزایای استفاده از IPv6 چیست؟
آدرس IPv6 برای رفع محدودیتهای پروتکل IPv4 عرضه شد. این نسخه جدید علاوهبر تعداد بالای آدرسدهی، مزایای دیگری نیز بههمراه دارد. از مزایای IPv6 میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ظرفیت آدرسدهی نامحدود
- امنیت بیشتر (رمزنگاری پیشفرض با IPsec برای جلوگیری از حملات سایبری)
- بهبود عملکرد اینترنت اشیا (IoT)
- حذف نیاز به NAT
- مسیریابی سریعتر و کارآمدتر
دادههای ارسالی در IPv6 بهطور پیشفرض رمزگذاری میشوند. بههمین دلیل احراز هویت و یکپارچگی دادهها بهبود یافته و احتمال حملات سایبری مانند حملات MITM کاهش مییابد. علاوهبر امنیت بالاتر، به دلیل حذف NAT بهعنوان مترجم داده در IPv6، برنامههایی (مانند VoIP، بازیهای آنلاین و سرویسهای ابری) که نیازمند ارتباط مستقیم هستند، عملکرد بهتری دارند.
چالشهای استفاده از پروتکل IPv6؛ آیا استفاده از IPv6 معایبی دارد؟
در قسمت قبل توضیح دادیم که مزایای IPv6 چیست؛ امنیت بالا و سرعت بیشتر و محدودیت کمتر، از مهمترین مزیتهای پروتکل IPv6 محسوب میشوند. بااینحال استفاده از IPv6 با چالشهایی همراه خواهد بود که در ادامه به بررسی آن میپردازیم:
- عدم سازگاری برخی تجهیزات قدیمی: برخی روترها و فایروالهای قدیمی از IPv6 پشتیبانی نمیکنند.
- هزینههای بالای ارتقا: شرکتها باید سختافزار و نرمافزارهای خود را بهروز کنند.
- آموزش و پذیرش گسترده؛ مدیران شبکه و کاربران نیاز به آشنایی با IPv6 دارند.
برای مثال پس از خرید سرور باید سختافزارها و نرمافزارهای آن ارتقا یافته باشند تا امکان استفاده از IPv6 فراهم شود. برای اینکه با این چالش روبهرو نشوید، خرید سرور اختصاصی با جدیدترین سختافزار را از هیلا هاست انجام دهید.
ساختار آدرسهای IPv6 چیست؟
پس از پاسخ به سوال «تفاوت IPv4 و IPv6 چیست» متوجه شدیم که اصلیترین تفاوت در ساختار آدرسدهی IPv6 و IPv4 نهفته است. آدرسهای IPv6 از 128 بیت تشکیل شدهاند و بهصورت هگزادسیمال (Hexadecimal) نمایش داده میشوند. هر آدرس شامل 8 بخش 16 بیتی است که با کولون (:) از هم جدا شدهاند:
- نمونهای از آدرس IPv6: 2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334
- روش کوتاهنویسی IPv6: 2001:db8:85a3::8a2e:370:7334
در پروتکل IPv6 میتوان صفرهای متوالی را حذف کرد و آدرس را خلاصهتر نوشت. (دو کولون یا علامت :: جایگزین گروههای متوالی از صفرها شدهاند.)

انواع آدرسهای IPv6؛ آدرسهای اصلی برای افزایش عملکرد دسترسی به شبکه
آدرسهای اصلی IPv6 به سه دسته تقسیم میشوند که هر یک از این آدرسها برای کاربرد خاصی طراحی شدهاند. این آدرسها شامل موارد زیر میشوند:
- Unicast (تکپخشی): آدرسی که به یک دستگاه منحصربهفرد اختصاص دارد. نمونه: 2001:db8:abcd:1234::1
- Multicast (چندپخشی): آدرسی که برای ارسال داده به گروهی از دستگاهها استفاده میشود. نمونه: FF02::1
- Anycast (هر پخشی): آدرسی که به نزدیکترین دستگاه از یک گروه اختصاص داده میشود. نمونه: 2001:db8::abcd

IPv6 روشهای بهتری برای آدرسدهی در اینترنت فراهم کرده که باعث بهبود عملکرد، کاهش تأخیر، افزایش امنیت و بهینهسازی ارتباطات شبکهای میشود. در جدول زیر اصلیترین ویژگیهای آدرسهای پروتکل IPv6 را توضیح دادهایم:
نوع آدرس | توضیح | مثال |
Unicast (تکپخشی) | ارسال به یک دستگاه خاص | ارسال به ایمیل یک نفر |
Multicast (چندپخشی) | ارسال به چندین دستگاه همزمان | پخش زنده یک جلسه آنلاین |
Anycast (هر پخشی) | ارسال به نزدیکترین دستگاه | دسترسی به سریعترین سرور گوگل |
هر یک از آدرسهای اصلی IPv6 نیز به چند آدرس فرعی تقسیم میشوند. این آدرسها ممکن است در IPv4 نیز قابل اجرا باشند؛ بااینحال جزو ویژگیهای رسمی IPv4 تعریف نشدهاند.
چگونه از IPv4 به IPv6 برویم؟ مهاجرت به آینده اینترنت با پروتکل IPv6
در این مقاله به سوال «IPv6 چیست» پرداختیم و مفاهیم پایه مربوط به آن را با زبانی ساده بیان کردیم. پروتکل IPv6 راهحلی پایدار و امن برای آینده اینترنت است. با افزایش استفاده از IoT، شبکههای 5G و هوش مصنوعی، مهاجرت به IPv6 اجتنابناپذیر است. سازمانها و شرکتها باید به این فناوری جدید مجهز شوند تا از مزایای آن بهرهمند شوند.
درصورتیکه قصد استفاده از IPv6 را دارید، باید از شرکت ارائهدهنده خدمات سرور درخواست کنید. برخی از شرکتهای ارائهدهنده خدمات، اقدام به عرضه زیرساختهای IPv6 روی سرورها کردهاند. برای مثال با خرید سرور اختصاصی از هیلا هاست میتوانید به IPv6 نیز دسترسی داشته باشید. دسترسی به IPv6 بهمعنای جذف IPv4 نیست؛ بلکه میتوان بهصورت همزمان از دو پروتکل IPv6 و IPv4 بهرهمند شد.